ਆਈ ਤਾਜਾ ਵੱਡੀ ਖਬਰ
ਸੰਸਾਰ ਇਸ ਸਮੇਂ ਭਿਆਨਕ ਦੌਰ ਦੇ ਵਿੱਚੋਂ ਗੁਜ਼ਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੁਨੀਆਂ ਤੋਂ ਇੱਕ ਨਾ ਇੱਕ ਦਿਨ ਤਾਂ ਸਾਰਿਆਂ ਨੇ ਚਲੇ ਜਾਣਾ ਹੈ ਪਰ ਕੁਝ ਖ਼ਾਸ ਸਖ਼ਸੀਅਤਾਂ ਦੇ ਇਸ ਦੁਨੀਆਂ ਤੋਂ ਚਲੇ ਜਾਣ ਦਾ ਗ਼ਮ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਬੀਤੇ ਕਈ ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹਸਤੀਆਂ ਅਤੇ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਖੇਤਰ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਅਲਵਿਦਾ ਕਹਿ ਗਈਆਂ। ਇਥੇ ਬੜੇ ਦੁੱਖ ਨਾਲ ਕਹਿਣਾ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਲੜੀ ਵਿੱਚ ਇਕ ਹੋਰ ਨਾਮ ਜੁੜ ਗਿਆ ਹੈ।
ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਮਹਾਨ ਵਿਦਵਾਨ ਅਤੇ ਗਿਆਨ-ਵਿਗਿਆਨ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਲਿਖਣ ਵਾਲੇ ਡਾ. ਕੁਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਧੀਰ ਇਸ ਦੁਨੀਆ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਰਹੇ। ਬੀਤੀ ਰਾਤ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਦਿਹਾਂਤ ਹੋ ਗਿਆ। ਕੁਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਧੀਰ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਲੇਖਕ ਸਨ। ਉਹ 15 ਨਵੰਬਰ 1943 ਨੂੰ ਮੰਡੀ ਬਹਾਉਦੀਨ, ਪੰਜਾਬ (ਹੁਣ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ) ਸ: ਪ੍ਰੇਮ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਬੀਬੀ ਕੁਲਵੰਤ ਸਿੰਘ ਧੀਰ ਦੇ ਘਰ ਪੈਦਾ ਹੋਏ। 1966 ਵਿੱਚ ਥਾਪਰ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਐਂਡ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ ਪਟਿਆਲਾ ਤੋਂ ਆਪਣੀ ਵਿਗਿਆਨ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 1974 ਵਿਚ ਪਟਿਆਲੇ ਤੋਂ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਸਾਹਿਤ ਵਿਚ ਮਾਸਟਰ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ।
ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿਖੇ ਇੰਡੀਅਨ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ ਅਪਲਾਈਡ ਮੈਨ ਪਾਵਰ ਰਿਸਰਚ ਵਿਖੇ ਖੋਜ ਖੋਜਕਰਤਾ ਵਜੋਂ ਆਪਣਾ ਕੈਰੀਅਰ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਉਤਰਾਖੰਡ ਦੇ ਨੈਨੀਤਾਲ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਕ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਵਜੋਂ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਹ ਮਕੈਨੀਕਲ ਇੰਜੀਨੀਅਰ ਵਜੋਂ ਆਪਣਾ ਕੈਰੀਅਰ ਜਾਰੀ ਨਹੀਂ ਰੱਖ ਸਕੇ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਪ੍ਰਤੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿਆਰ ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਪੰਜਾਬ ਲੈ ਆਂਦਾ ਜਿੱਥੇ ਕੁਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਨੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਅਤੇ ਤਕਨੀਕੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ ਚਲਾਉਣ ਲਈ ਸਹਾਇਕ ਵਿਕਾਸ ਅਧਿਕਾਰੀ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ ਵਿਖੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਹ ਉਕਤ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿਚ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਅਤੇ ਫਿਰ ਚੇਅਰਮੈਨ ਬੋਰਡ ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਸਟੱਡੀਜ਼ ਬਣੇ। ਇੰਨੇ ਸਾਰੇ ਸਾਲਾਂ ਦੌਰਾਨ, ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਤਜ਼ੁਰਬੇ ਅਤੇ ਯੋਗਤਾ ਨੂੰ ਜੋੜਿਆ ਜਿਸ ਦੌਰਾਨ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਡਾਕਟਰ ਫਿਲਾਸਫੀ ਦਾ ਮਾਣ ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ 1979 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਇਆ।
ਕੁਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਲਿਖੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਲਿਖਤ ਦੀ ਵਿਲੱਖਣਤਾ ਇਹ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਸਾਧਾਰਨ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਵਿਗਿਆਨ ਦੀ ਵਿਹਾਰਕ ਧਾਰਨਾ ਨੂੰ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਗਿਆਨਕ ਨਜ਼ਰੀਆ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰਨ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਸਮਝਾਇਆ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਆਪਣੀਆਂ 60 ਪੁਸਤਕਾਂ ਵਿੱਚ ਇਸ ਅਨੌਖੇ ਯੋਗਦਾਨ ਸਦਕਾ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵੱਕਾਰੀ ਪਦਵੀ, ਪੁਰਸਕਾਰ ਅਤੇ ਸਨਮਾਨ ਮਿਲੇ ਅਤੇ ਇਸ ਕਿਸਮ ਦੇ ਸਾਹਿਤ ਲਈ ਰੋਲ-ਮਾਡਲ ਬਣ ਗਏ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਕੈਰੀਅਰ ਵਿਚ ਡੀਨ, ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੀ ਫੈਕਲਟੀ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ‘ਤੇ ਵੀ ਰਹੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਾਣ ਸਨਮਾਨ ਵਿੱਚ ਟੈਗੋਰ ਮੁਕਾਬਲਾ ਪੁਰਸਕਾਰ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਭਾਗ ਪੰਜਾਬ 1962 ਵਿੱਚ, ਗੈਰ-ਖਿਡਾਰੀ ਚਰਿੱਤਰ ਨਿਬੰਧ ਪੁਰਸਕਾਰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਉਤਪਾਦਨ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ ਭਾਰਤ ਦਿੱਲੀ 1967 ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਪੁਸਤਕ ਐਵਾਰਡ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਸੰਖੇਪ ਬੋਰਡ 1985 ਵਿੱਚ ਕਰਵਾਏ ਗਏ। ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ 1999 ਵਿੱਚ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਪੰਜਾਬੀ ਲੇਖਕ ਵਜੋਂ ਵੀ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਹ 1992 ਤੋਂ 1995 ਤੱਕ ਪੰਜਾਬ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਲੁਧਿਆਣਾ, ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਮਿਸ਼ਨ ਪਟਿਆਲਾ ਅਤੇ ਮੈਂਬਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਅਕੈਡਮੀ ਕੌਂਸਲ ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਵੀ ਰਹੇ ਹਨ।
ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਕੁੱਝ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਰਚਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਲੇਖਕ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਤਾਪ ਗਤੀ ਵਿਗਿਆਨ ਤੇ ਤਾਪ ਇੰਜਣ ਲਈ (ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪੁਰਸਕਾਰ 1971), ਪਦਾਰਥ ਸਮਰੱਥਾ ਵਿਗਿਆਨ ਲਈ (ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪੁਰਸਕਾਰ 1972), ਉਦਯੋਗਿਕ ਤੇ ਉਤਪਾਦਨ ਇੰਜੀਨਰੀ ਲਈ(ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪੁਰਸਕਾਰ 1973), ਸ਼ੀਤਨ ਤੇ ਵਾਯੂ ਅਨੁਕੂਲਨ ਲਈ (ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਐਵਾਰਡ 1975) ਅਤੇ ਭਾਈ ਸੰਤੋਖ ਸਿੰਘ ਪੁਰਸਕਾਰ 1998 ਤੱਕ ਵੱਖ ਵੱਖ ਪੁਰਸਕਾਰਾਂ ਨਾਲ ਨਿਵਾਜ਼ਿਆ ਗਿਆ। ਇੱਕ ਵਿਗਿਆਨ ਲੇਖਕ ਵਜੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਇਸ ਤੱਥ ਤੋਂ ਸੰਕੇਤ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਥਾਪਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿਖੇ 2013 ਦੇ ਵਿੱਚ ਔਟੋਨੋਮਿਕ ਏਨਰਜੀ ਸਾਲਿਡ ਸਟੇਟਸ ਭੌਤਿਕ ਵਿਭਾਗ ਦੀ 58 ਵਰੇਗੰਢ ਮੌਕੇ ਕੁਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਦੀਆਂ ਪੰਜ ਕਿਤਾਬਾਂ ਰਿਲੀਜ਼ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ।
ਓਸ ਵੇਲੇ ਬਾਭਾ ਪਰਮਾਣੂ ਖੋਜ ਕੇਂਦਰ ਦੇ ਕੲੀ ਵਿਗਿਆਨੀ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਸ਼੍ਰੀ.ਕੇ.ਕੇ. ਰੈਨਾ ਵੀ ਮੌਜੂਦ ਸਨ। ਇਹ ਪੰਜ ਕਿਤਾਬਾਂ ਸਨ – ਭਾਰਤੀ ਐਟਮ ਬੰਬ ਦਾ ਮਹਾਨ ਬਿਰਤਾਂਤ, ਨੈਨੋ ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ: ਅਗਲੀ ਕ੍ਰਾਂਤੀ, ਧਰਤੀ ਹੋ ਪਰੇ ਹੋਰ ਹੋਰ, ਵਿਗਿਆਨੀ ਅਤੇ ਆਮ ਆਦਮੀ ਅਤੇ ਨਵਾਂ ਵਿਗਿਆਨ ਨਵੇਂ ਦਿਸਹੱਦੇ। ਸ. ਧੀਰ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਵਿਗਿਆਨ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਜੋੜਾਂ ਕਾਰਨ ਇਕ ਰੋਲ-ਮਾਡਲ ਬਣ ਚੁੱਕੇ ਨੇ। ਇਸਦੇ ਇਲਾਵਾ ਉਸਨੇ ਮੀਡੀਆ ਅਤੇ ਹੋਰ ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ ਤੇ ਵੱਖ ਵੱਖ ਭਾਸ਼ਣ ਦਿੱਤੇ ਪੇਸ਼ੇਵਰ ਰਸਾਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੇਖਾਂ ਦਾ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ ਅਤੇ ਆਪਣੀਆਂ ਸਮਾਜ ਸੇਵੀ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਰਾਹੀਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਵਿਗਿਆਨਕ ਪਹੁੰਚ ਪ੍ਰਤੀ ਜਾਗਰੂਕ ਅਤੇ ਚੇਤੰਨ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਹੋਈ ਇਸ ਮੌਤ ‘ਤੇ ਸੰਪੂਰਨ ਸਾਹਿਤ ਜਗਤ ਵਲੋਂ ਦੁੱਖ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
